Okuma Süresi: 4 dakika

Insomnia Nedir?

Insomnia, kişinin uykuya dalmakta, uykuda kalmakta veya erken uyanıp tekrar uyuyamamakta zorlanması olarak tanımlanan bir uyku bozukluğudur. Bu durum, genellikle geceleri yeterince uyuyamamanın yanı sıra, gündüzleri yorgunluk, enerji düşüklüğü ve konsantrasyon sorunlarına yol açar. Insomnia, geçici (akut) veya uzun süreli (kronik) olabilir ve birçok insan hayatlarının bir döneminde bu sorunla karşılaşabilir. 

Hayatımızı Nasıl Etkiler?

Insomnia, yaşam kalitesini ciddi şekilde düşürebilir. Uykusuzluk, fiziksel ve zihinsel sağlık üzerinde olumsuz etkiler yaratır. Gündüzleri yorgun ve bitkin hissetmek, iş performansını, sosyal ilişkileri ve genel ruh halini olumsuz etkileyebilir. Uzun vadede, insomnia, depresyon, anksiyete, obezite, diyabet ve kalp hastalıkları gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Uykusuzluk ayrıca kaza riskini artırarak, işte veya trafikte tehlikeli durumlar yaratabilir. 

Insomnianın Psikolojik Sebepleri

Insomnianın birçok farklı nedeni olabilir, ancak psikolojik faktörler genellikle bu uyku bozukluğunun başlıca nedenlerinden biridir: 

Insomnia (uykusuzluk) deyince akla genellikle bitmemiş ya da yarım kalan işler gelir. Bu yarım kalan işler nelerdir? İş yerindeki tamamlanmamış görevler ya da ders çalışılması gereken konular olabilir; sanki gün 48 saat olsa bile bunlar bitmeyecek gibidir. Ancak bitirilmediğinde, kişi rahatlayamaz ve bu da uykusuzluğa neden olur. Yarım kalan işler sadece profesyonel veya akademik hayatla sınırlı değildir. Tutulmamış sözler, dile gelmemiş duygular, yerinde ve zamanında verilmemiş tepkiler de zihinde yarım kalan işlerdir. 

Bir diğer neden, sindirilmemiş ya da askıda kalmış travmalardır. Kişinin duygularını bastırdığı, ama bilinçdışında hayatına yön veren olaylar, kayıplar, olumsuz çocukluk deneyimleri veya pişmanlıklar sindirilmek ve çözülmek üzere bekler. Bu travmalar sindirilmediğinde, uyku problemi yaşanabilir. 

Kronik uykusuzluğun bir diğer nedeni ise kişinin kendisi olamamasıdır. Bazen, büyüdüğü aile, kendi psikolojik sorunları, kültürel ya da dini nedenlerle kişi kendi olma hakkını bulamaz. İçinden geleni yaptığında utandırılabilir, kızılabilir veya dışlanabilir. Böyle bir ortamda büyüyen kişi, istek ve hayallerini bastırmayı öğrenir. Freud’a göre, bastırılan her duygu, bilinçdışında rahatsızlık yaratmaya devam eder. Bastırılan her hayal, kişiyi rahatsız eden bir yük olarak kalır. Örneğin, Mehmet, ailesinin beklentileri doğrultusunda bir meslek seçmek zorunda kaldı, ama aslında kendi hayalleri farklıydı. Kendi gerçek isteklerini bastırdı ve ailesinin onayını kazanmak için sürekli olarak kendini değiştirdi. Bastırdığı ve içinde kalan kendi istek ve arzuları, bilinçdışında varoluşsal sancılara dönüşüyor ve gece boyu huzursuzluk yaşayabilir. 

İnsanların sağlıklı ilişkiler kuramaması, sosyal ve duygusal destek eksikliği, uykusuzluğun başka bir nedeni olabilir. Sağlıksız ilişkiler, stres ve kaygıyı artırabilir. Duygusal olarak desteklendiğimizde çatışmaların bizde yarattığı olumsuz duyguyu daha kolay tolere edebilir, kapsayabiliriz. Örneğin, Zeynep, iş yerinde ve sosyal çevresinde sağlıklı ilişkiler kurmakta zorlanıyor. Sürekli olarak çatışmalar yaşıyor ve bu çatışmalar, zihninde stres ve endişe yaratıyor. Bu durum, gece uykuya geçişini zorlaştırıyor ve uykusuz kalmasına neden olabilir. 

Kötü duyguya tahammülsüzlük, uykusuzluğun başka bir nedeni olabilir. Olumsuz duygularla başa çıkamamak veya bunları tolere edememek, kişinin zihninde sürekli bir huzursuzluk yaratabilir, bu da uykusuzluğa yol açabilir. Mesela, diyelim ki Murat, genellikle olumsuz durumlarla başa çıkmada zorluk çekiyor. Bir gün kötü bir haber aldığında, bu duyguları sigara, iş gibi çeşitli durumlarla geçiştirmeye yani bastırmaya çalışıyor ama bu duygular zihninde birikir ve gece uykusuzluk çekmesine neden olabiliyor. 

Tutulmamış yaslar, uykusuzluğa sebep olur.  Ayşe, yakın bir arkadaşını kaybetti ve bu kaybı yeterince yaşamadan, hayatına devam etmeye çalıştı. Yas sürecini geçirmediği için, aklına sürekli olarak arkadaşının anıları geliyor ve bu durum, uykusuzluk sorununa yol açıyor. Zaman geçtikçe acılar geçmez. Geçen zaman içinde yas tutmayı öğrenirsem acılar geçer. Yas tutmanın şöyle bir özelliği var, yası tutulmayan her kayıp, bu bir iş kaybı da olabilir, eşya kaybı da, sevilen birinin kaybı da. Ya da bir pozisyon, itibar kaybı da, kar topu gibi giderek büyür. Katlana katlana bugüne gelir.  Ancak, şimdiki zamanda yaşadığınız bir kaybın yasını tuttuğunuzda, o kartopundaki pek çok kaybın yasını da tutmaya başlıyor zihin, ve geçmiş kayıpların acısını da temizlemeye başlıyor.  

 Insomnia’dan Kurtulma Yolları

Insomnia’dan kurtulmak için çeşitli yöntemler ve stratejiler bulunmaktadır. Bunlar, hem uyku hijyenini geliştirmeye hem de altta yatan psikolojik nedenleri ele almaya yönelik olabilir: 

Yarım Kalan İşler

Görev Listesi Oluşturma: Gününüzü ya da bu zamana kadar ötelediğiniz ama bir taraftan da yapmak istediğiniz ne varsa organize edin ve yapılacaklar listenizi yazın. Görevlerinizi küçük parçalara bölerek daha yönetilebilir hale getirin. Küçük adımlar büyük yollar gitmenizi sağlayabilir. Unutmayın, bir, sıfırdan büyüktür. 

Rahatlama Teknikleri: İşlerinizi tamamladıktan sonra rahatlamanızı sağlayacak teknikler (meditasyon, derin nefes alma gibi) uygulayın. Bu, zihninizi iş düşüncelerinden uzaklaştırabilir. 

Sindirilmemiş Travmalar

Terapi: Bir terapist ile çalışarak sizi zorlayan travmatik deneyimlerinizi işleyin. Terapi, bu duygusal yükleri anlamanıza ve çözmenize yardımcı olabilir. 

Duygusal İfade: Duygularınızı ifade etmek için günlük tutma, sanatsal faaliyetlerde bulunma veya güvenilir bir arkadaşla konuşma gibi yolları deneyin. 

Mindfulness ve Meditasyon: Bilinçli farkındalık teknikleri, travmatik anıların zihninizdeki etkisini azaltmaya yardımcı olabilir. 

Kendisi Olamama

Kişisel Gelişim: Kendi isteklerinizi ve hedeflerinizi belirleyin. İçsel olarak gerçekten ne istediğinizi belirledikten sonra, bunları gerçekleştirmek için neleri değiştirmeniz, ne gibi özellikleri edinmeniz gerektiğine karar verin. Bununla birlikte, iç dünyanızla temasınızı artıracak kişisel gelişim çalışmaları yapabilirsiniz. Kitap okumak, grup çalışmalarına katılmak gibi.  

Sınır Koyma: Aile ve çevrenizde kendi ihtiyaçlarınızı ifade edin ve sınırlar koymayı öğrenin. Kendi isteklerinize saygı göstermeyi öğrenmek, stres seviyenizi azaltabilir. 

Kendine İyi Bakma: Kendi mutluluğunuz ve refahınız için kendinize zaman ayırın. Hobiler ve ilgi alanları, kendinizi daha iyi hissetmenizi sağlayabilir. 

Sağlıklı İlişki Kuramamak

İletişim Becerileri: Etkili iletişim teknikleri öğrenin. Açık ve dürüst iletişim kurarak ilişkilerinizdeki çatışmaları çözebilirsiniz. İletişim becerilerinizi geliştirmek, ve ilişkilerinizde olumlu değişimler görmek istiyorsanız bu videomu izleyebilirsiniz.

Sosyal Destek: Destekleyici arkadaşlar ve aile üyeleriyle zaman geçirin. Sağlıklı sosyal bağlantılar, stres seviyenizi azaltabilir. 

Sınırları Belirleme: İlişkilerde kişisel sınırlarınızı belirleyin ve gerektiğinde bu sınırları koruyun. 

Kötü Duyguya Tahammülsüzlük

Duygusal Düzenleme: Kötü duygularla başa çıkmak için duygusal düzenleme tekniklerini öğrenin. Örneğin, duyguları ifade etme, etiketleme, nefes egzersizleri veya rahatlama teknikleri kullanabilirsiniz. Zor duygularla baş edebilmek için çeşitli tekniklerden bahsettiğim videomu izleyebilirsiniz.

Bilinçli Farkındalık: Mindfulness uygulamaları, kötü duyguların geçici olduğunu anlamanıza ve onlarla daha iyi başa çıkmanıza yardımcı olabilir. 

Kişisel Gelişim: Kötü duyguların kaynağını anlamak ve bu duygularla başa çıkmak için kişisel gelişim çalışmaları yapabilirsiniz. 

Tutulmamış Yaslar

Yas Süreci: Kayıp veya ayrılıklar sonrası yas sürecini yaşayın ve bu süreci tamamlayın. Yas süreci, duygusal iyileşmenize yardımcı olabilir. Yas tutma yolunda sizleri neler bekliyor, kayıp ve yas kavramını daha iyi anlamak, hangi aşamalardan nasıl geçeceğinize dair bilgi almak isterseniz bu videomu izleyebilirsiniz.

Destek Grubu: Benzer deneyimler yaşamış insanlarla konuşmak için bir destek grubuna katılın. Bu, yalnız olmadığınızı hissetmenize yardımcı olabilir. 

Duygusal Çalışma: Kayıp veya ayrılıkla ilgili duygularınızı ifade etmek için sanatsal etkinlikler veya yazılı ifadeler kullanabilirsiniz. 

Insomnia, yaşam kalitesini düşürebilen yaygın bir sorundur, ancak doğru stratejilerle yönetilebilir. Uykusuzluğun nedenini anlamak ve buna yönelik adımlar atmak, daha iyi bir uyku düzeni ve genel sağlık için önemlidir. 

Bu ve bunun gibi pek çok ilgi çekici konu hakkında hazırladığım videolarıma Youtube kanalıma abone olarak ulaşabilirsiniz.  

 

Şeyma Koçak

Yorum gönder

E-posta adresiniz yayınlanmayacaktır.