Kriz anlarında nasıl tepki verdiğimiz, hayatta kalmamız ve iyilik halimizi sürdürmemiz açısından büyük bir öneme sahiptir. Dünyada savaşlar, göçler, doğal afetler, salgınlar çeşitli felaketler olurken, bazı insanlar bu felaketlerden daha da güçlenip çıkarken bazıları hem psikolojik hem de fiziksel olarak zarar görüyor ve dağılarak içinde kayboluyor. Bunun sebebi, bazı insanların psikolojik esnekliğinin diğerlerine göre daha iyi olması. Psikolojik esneklik, karşılaşılan zorlukları daha sağlıklı bir şekilde yönetmemizi sağlar. Peki, psikolojik esneklik nedir, nasıl gelişir, ve bu esnekliği artırmak için neler yapabiliriz? Bu blog yazısında bu sorulara yanıt arayacağız.
Psikolojik Esneklik Nedir?
Psikolojik esneklik, bireyin stresli, belirsiz veya zorlayıcı durumlarla karşılaştığında uyum sağlama ve durumu olumlu yönde yönetebilme kapasitesidir. Bu, duygusal dayanıklılık, problem çözme yeteneği, ve stresle başa çıkma becerisi gibi unsurları içerir. Psikolojik esnekliği yüksek olan bireyler, kriz anlarında daha hızlı toparlanır ve zorlayıcı durumların üstesinden gelme konusunda daha başarılıdır.
Psikolojik Esnekliğin Gelişimsel Açısından Değerlendirilmesi
Psikolojik esnekliğin temelleri, erken çocukluk döneminde atılır ve aile içindeki dinamikler bu gelişimde kritik bir rol oynar. Bir çocuğun güvenli, destekleyici ve sevgi dolu bir ortamda büyümesi, psikolojik esnekliğin gelişimine katkıda bulunur. Bu bağlamda, aile içindeki dinamiklerin etkileri şu şekillerde gözlemlenebilir:
- Bağlanma Stili: Çocuğun erken dönemlerde geliştirdiği bağlanma stili, ilerleyen yaşlarda stresle başa çıkma yeteneğini belirler. Güvenli bir bağlanma stili geliştiren çocuklar, zorluklarla karşılaştıklarında daha dirençli ve esnek olurlar.
- Modelleme: Çocuklar, aile üyelerinin kriz anlarındaki tepkilerini gözlemleyerek öğrenirler. Stresle başa çıkma konusunda olumlu örnekler gören çocuklar, bu becerileri kendi hayatlarında da uygulamayı öğrenirler. Kriz anlarında çöken, fiziksel ya da psikolojik olarak dağılan, hastalanan ya da donup kalan ebeveynlerle büyüyen birisi, hayata karşı durduğu yer de benzer olur. Ebeveynlerini kopya eder. Burada, ayrışma pratikleri yaparak ebeveynlerinizden miras kalan stres tepkilerindne ayrışıp kendi psikolojik esnekliğinizi inşa edebilirsiniz. Ayrışma ve bireyleşme ile ilgili detaylı bilgi almak için, videomu Youtube kanalımdan izleyebilirsiniz.
- Duygusal Destek: Aileden alınan duygusal destek, çocuğun kendine olan güvenini artırır ve zor durumlarla başa çıkma kapasitesini geliştirir. Duygusal olarak desteklenen çocuklar, kendilerini daha güvenli ve yetkin hissederler. Eğer bir ebeveynseniz ve çocuğunuzun duygusal ihtiyaçlarını görebilmek ve yanıt verebilmek zorlayıcı olabilir. Öğrenmediğiniz, çocukken deneyimlemediğiniz, görmediğiniz bir davranışı başkasına vermeye çalışmanız pek de beklediğiniz sonuçları doğurmayabilir. Bu konuda size rehber olabilecek yazımızı buradan okuyabilirsiniz.
Psikolojik Esnekliğimizi Artırmanın Yolları
Psikolojik esnekliği geliştirmek, zorluklarla başa çıkma yeteneğimizi artırır ve hayatın getirdiği engeller karşısında daha dirençli olmamıza yardımcı olur. İşte psikolojik esnekliğimizi artırmak için bazı stratejiler:
- Konfor Alanından Çıkmak: Konfor alanının dışına çıkmak, yeni beceriler kazanmak ve bilinmeyenle yüzleşmek, psikolojik esnekliği artırır. Konfor alanını terk etmek, bireyin risk almasına, yeni şeyler denemesine ve bu süreçte büyümesine olanak tanır.
- Yeni Deneyimler Elde Etmek: Hayatta yeni deneyimlere açık olmak, bireyin farklı bakış açıları geliştirmesine ve kriz anlarında daha yaratıcı çözümler bulmasına yardımcı olur. Yeni deneyimler, esnekliği artıran önemli unsurlardan biridir.
- Duygularla Teması Artırmak: Duygusal farkındalığı geliştirmek, bireyin duygularını tanımasına ve bunları yönetmesine yardımcı olur. Duygularla temas kurmak, zor durumlarda sakin kalmayı ve daha bilinçli tepkiler vermeyi sağlar.
- Farklı Bakış Açılarını Geliştirmek: Farklı bakış açılarını görebilme yetisi, bireyin olaylara tek bir perspektiften bakmak yerine durumu geniş bir açıdan değerlendirmesini sağlar. Bu, problem çözme yeteneğini geliştirir ve kriz anlarında daha esnek çözümler üretmeye yardımcı olur.
- İyi Duygu Kaynaklarını Artırmak: İyi duygu kaynağı, kişinin olumlu duygular ve deneyimler yaşamasına yol açan her türlü durum, aktivite veya ilişkiyi ifade eder. Bu kaynaklar, bireylerin kendilerini iyi hissetmelerini sağlar ve genel ruh hali üzerinde olumlu etkiler yaratır. İyi duygu kaynakları, stresle başa çıkmayı kolaylaştırır ve psikolojik esnekliği artırabilir. Zorlayıcı yaşam olaylarına tahammül gücümüz, iç dünyamızdaki iyi duygularımızın çokluğuyla paraleldir. İyi duygu kaynaklarınızı fark etmenize ve artırmanıza yardımcı olacak videomu buradan izleyebilirsiniz.
Sonuç olarak, psikolojik esneklik, bireyin zorluklarla başa çıkma kapasitesini artıran hayati bir beceridir. Erken dönem aile dinamikleri bu esnekliğin temelini oluşturur, ancak yaşam boyu geliştirilebilir. Konfor alanından çıkmak, yeni deneyimler yaşamak, duygusal farkındalığı artırmak ve farklı bakış açıları geliştirmek, bu esnekliği güçlendiren başlıca stratejilerdir. Hayatta karşılaştığımız kriz anlarında, bu stratejiler bize daha güçlü ve dirençli olma yolunda rehberlik edecektir.
Bu ve bunun gibi pek çok ilgi çekici konu hakkında hazırladığım videolarıma Youtube kanalıma abone olarak ulaşabilirsiniz.
